"De paradox is dat mensen nog meer zijn gaan sparen"

“Er is een nieuw ijzeren en digitaal gordijn neergedaald”, zegt Marcia De Wachter, voorzitster van MeDirect Belgium en gewezen directeur bij de Nationale Bank over de gevolgen van het conflict in Oekraïne. Op de VFB Happening op 23 april geeft ze een keynote speech over “een duurzame toekomst in onzekere tijden.”

Dat nieuwe ijzeren gordijn heeft vergaande economische gevolgen. “Het geeft de genadeslag aan de globaliseringsbeweging van na de val van de Muur, die nog in een stroomversnelling kwam met de toetreding van China tot de Wereldhandelsorganisatie”, analyseert De Wachter. “De oorlog ontneemt het Westen de illusie dat economische verwevenheid ervoor kan zorgen dat geopolitieke en ideologische conflicten tot het verleden behoren.”

Ook economisch zijn de gevolgen ingrijpend. “De sancties verscherpen de problemen die er al waren en leiden tot nog meer aanbod- en toeleveringsproblemen. Wat we nu zien is echt een systemische aanbodschok. Op alle energiemarkten exploderen de prijzen. Hetzelfde gebeurt op de grondstoffenmarkten. Daarenboven komt ook een schok voor onze overheidsfinanciën, onder meer door de kosten voor de opvang van vluchtelingen. En een aantal kwetsbaarheden zoals onze defensie en IT-infrastructuur zijn blootgelegd. Het Westen zal zijn autonomie trouwens in tal van sectoren moeten opdrijven.”

VFB: In het plaatje dat u schets lijken hogere prijzen en dus meer inflatie een blijven?

Marcia De Wachter: Absoluut. De energie-omslag staat nog maar in zijn kinderschoenen. De omschakeling zal minstens een decennium duren. Hogere grondstof- en energieprijzen zullen dus blijven. Ook door de oorlog is meer inflatie onvermijdelijk. En dan is België nog eens kwetsbaarder, omdat onze economie energie-intensiever is en door ons systeem van automatische loonindexering. Het verleden heeft aangetoond dat dit systeem ontspoort bij systemische aanbodschokken zoals de oliecrisissen of een oorlog zoals vandaag.

VFB: Verwacht u dat het komt tot een gevreesde stagflatie, een combinatie van een krimpende economie en inflatie?

De Wachter: Het spreekt voor zich dat deze systemische schok stokken in de wielen steekt van de Europese economie, die na de pandemie nochtans een sterk herstel vertoonde. De precieze gevolgen van de prijsschokken en bevoorradingsproblemen zullen de komende maanden voelbaar zijn, maar de kans op een recessie is alvast groter. Al is dit niet het basisscenario. Vooralsnog blijft de groei positief en valt de vraag niet stil, nog minder in de VS. Of het uiteindelijk tot een recessie, en dus stagflatie zal komen, hangt onder meer af van hoe dit alles zal wegen op het consumentengedrag.

VFB: Verwacht u dat de rentes zullen stijgen?

De Wachter: Centrale banken hebben lang volgehouden dat de inflatie tijdelijk was, gelinkt aan de aanbodproblemen en de pandemie. Die zijn nu geëvolueerd naar een diepere aanbodschok, systemisch en langdurig. We zien ondertussen dat de bakens zijn verzet en de eerste renteverhoging in de VS een feit is. Dat ook de ECB de rente in de toekomst zal verhogen, staat in de sterren geschreven. Wanneer precies en het tempo zullen afhangen van de kerninflatie.

VFB: Wat zal dit betekenen voor spaarders en beleggers?

De Wachter: Er is een paradox. Je zou kunnen stellen dat mensen door de hoge inflatie meer moeten beleggen. Maar het conflict weegt ook op het consumentenvertrouwen. Daardoor zullen mensen wellicht nog meer sparen uit voorzorg. Ook tijdens de pandemie hebben de mensen trouwens nog extra gespaard, omdat ze hun geld minder konden uitgeven. De paradox is nu dat geld koopkracht verliest door de inflatie, maar dat mensen daardoor net nog meer gaan sparen.

VFB: Wat zou mensen kunnen aanzetten meer te beleggen?

De Wachter: Veel mensen zijn niet vertrouwd met beleggen. Ze vinden het moeilijk, ze hebben er geen tijd voor, of ze hebben in het verleden een traumatische ervaring opgedaan, bijvoorbeeld tijdens de financiële crisis. Met MeDirect willen we beleggen democratiseren door de toegang tot beleggingsdiensten heel eenvoudig en veilig te maken.

VFB: Wat kan de overheid doen om beleggen aan te moedigen?

De Wachter: De overheid zou het fiscaal statuut van de gereglementeerde spaarboekjes kunnen herzien, zodat een gelijk speelveld ontstaat voor andere beleggingsvormen, want dat fiscale voordeel houdt spaarders in een beleggingsvorm die hen ondertussen al een hele tijd verarmt. Het fiscale voordeel zou moeten gelden voor een mandje aan producten, zodat de spaarder ook voor producten kan kiezen die hem niet verarmen.

VFB: Ontbreekt het veel spaarders daarvoor niet aan financiële kennis?

De Wachter: Er zijn de laatste jaren stappen gezet om het gebrek aan financiële kennis aan te pakken. Zo staat financiële geletterdheid nu in de eindtermen in het onderwijs. Maar veel mensen is niet bijgebracht hoe ze moeten omgaan met risico. Ze worden om de tuin geleid dat hun geld veilig staat op een spaarboekje en dat sparen altijd een goede oplossing is, ze vergeten de geldontwaarding. Dat is wat ze de geldillusie noemen. Het is onze taak om mensen daar goed over te informeren.

VFB: Ziet u het ook als uw taak om meer vrouwen aan het beleggen te krijgen?

De Wachter: Dat thema gaat me nauw aan het hart. Vrouwen beheren in veel gevallen de portemonnee van het gezin. Ze zijn daardoor vaak nog meer risicoavers. We moeten hen tonen dat ze toch kunnen beleggen. Wat kan helpen is dat ze bij hun bank meer worden aangesproken door vrouwen. Bankiers en vooral beleggingsadviseurs zouden meer een afspiegeling moeten zijn van de diversiteit in de samenleving.

Kijk, veel cfo’s zijn vrouwen. Het is dus niet dat we niet kunnen rekenen (lacht). Vrouwen beleggen ook beter, is al vaker wetenschappelijk aangetoond. Ze denken meer op lange termijn, ze stappen minder snel in en uit en kijken kritischer naar bedrijven, allemaal elementen die het rendement ten goede komen. 

VFB: U zei daarnet dat jullie bij MeDirect beleggen willen helpen democratiseren. Hoe willen jullie dat doen?

De Wachter: We bieden drie formules. Beleggers kunnen ten eerste zelf hun keuzes maken. Dat doet vandaag het gros van de klanten. In een tweede formule werken we met modelportefeuilles. Een derde optie is een discretionaire beleggingsformule met eenvoudig beleggingsadvies op maat van gemiddeld bemiddelde mensen. We bouwen ook volop aan een nieuwe beleggingsdienst, een innovatief en volledig digitaal aanbod dat mensen met weinig tijd of interesse en zonder een groot vermogen kan aanspreken.

VFB: MeDirect staat bij beleggers vooral bekend als fondsenbank. Dat blijft een populair product bij de Belg.

De Wachter: Fondsen blijven een belangrijke bouwsteen van een beleggingsportefeuille. Zeker voor de Belg, die – geloof ik – zelfs koploper is in de wereld in beleggen in fondsen. Zelfs voor ervaren beleggers zoals VFB-leden kan het een interessant product zijn. Niet alleen kennis en ervaring spelen een rol bij beleggen, maar ook tijd, risicobeheer en toegang tot bepaalde markten en informatie. Ze kunnen een meerwaarde bieden, ook voor meer ervaren beleggers. En natuurlijk staan daar kosten tegenover, maar je kan bij MeDirect ook beleggen in etf’s. 

VFB: Tot slot, wat zijn de uitdagingen voor een speler als MeDirect?

De Wachter: Er zijn er veel, maar we zijn bijvoorbeeld tegelijk een systeembank – we beantwoorden aan de strengste regels – en een fintechspeler, die snel en flexibel wil inspelen op nieuwe ontwikkelingen. Maar als je nieuwe diensten wil uitrollen die de regelgever nog niet kent, is het soms wel heel lang wachten op goedkeuring.