Zo belegt u in obligaties: alle opties op een rij

Jarenlang hadden beleggers amper oog voor obligaties. Door de ultralage rente vonden velen ze maar weinig aantrekkelijk. Bovendien kampten obligaties als echte muurbloempjes met een saai, wat duf imago. Beleggers vielen in de plaats massaal voor de lokroep van de meer verleidelijke TINA (There Is No Alternative, er is geen alternatief voor aandelen, red.) en TRINA (There Really is no Alternative).  

R.I.P. TINA

Maar door de oplopende inflatie werd de rente in 2022 in ijltempo opgetrokken. Plots  werden obligaties weer aantrekkelijker en dat luidde het schielijke heengaan van TINA in. Voortaan zijn obligaties weer een alternatief voor aandelen. Of zoals een enthousiaste obligatiebelegger het stelde: ‘Bonds are back, baby!’ Het feit dat de staatsbon bijna 22 miljard euro wist op te halen, toont aan hoe populair obligaties weer zijn. BARBIE doet dus niet enkel de cinemazalen vol lopen, maar ook massaal geld naar obligaties stromen.

Na zoveel jaren afwezigheid kan het geen kwaad onze kennis over beleggen in obligaties op te frissen. Daarom een korte crashcursus beleggen in obligaties. Die vullen we aan met enkele zijstapjes die belangrijke kennis over obligaties kort samenvatten. Zo willen we u klaarstomen om uw innerlijke BARBIE-belegger na al die jaren te bevrijden.

Optie 1: individuele obligaties

🛠 Praktisch

Als belegger kunt u obligaties hamsteren bij hun uitgifte. Maar het aantal uitgiftes is beperkt en vaak eerder gericht op institutionele beleggers. Daardoor gebeuren dat soort uitgiftes vaak in zeer grote coupures, waardoor ze buiten bereik liggen van de doorsnee beleggers. Daarom is er de secundaire markt waarop bestaande obligaties na hun uitgifte verhandeld kunnen worden.  

Net als aandelen, kunt u obligaties dus rechtstreeks op de beurs kopen. De meeste onlinebrokers en banken hebben een aanbod aan obligaties in hun gamma. Door het gebrek aan interesse de afgelopen jaren is dat aanbod soms wat beperkt. Bovendien voorzien niet alle brokers evenveel informatie en duiding over de obligaties in hun aanbod. Door de herwonnen populariteit van obligaties zullen beide euvels waarschijnlijk verholpen worden in de nabije toekomst. 

Obligaties kunt u, net als aandelen, opzoeken via hun ISIN-code. Zie die code als het rijksregisternummer of de vingerafdruk van een financieel actief, een uniek herkenningskenmerk. Indien uw broker in weinig informatie voorziet, kunt u online alle informatie over de obligatie terugvinden via die code. Aankoopschermen voor obligaties zien er redelijk gelijkaardig uit als die voor aandelen. U ziet onder meer de koers van de obligatie en de bied- en laatprijs. Daar komen nog enkele specifieke elementen bij, waaronder de looptijd van de obligatie, de vervaldag en de coupon.

Staar u bij het aankopen van een individuele obligatie niet enkel blind op de coupon als u de opbrengst wilt inschatten. De koers van een obligatie op de secundaire markt kan schommelen. U dient dus rekening te houden met die koers om de opbrengst van een obligatie correct te kunnen berekenen. Om dat te doen kunt u gebruik maken van de vele tools die daarvoor op het internet te vinden zijn.

Let tevens op met weinig liquide obligaties, aangezien die vaak moeilijk verhandelbaar zijn. Kijk eveneens uit voor obligaties met een grote spread tussen de bied- en vraagprijs. Dat kan de prijs bij aankoop opdrijven en uw rendement schaden. Net als bij aandelen kunt u verschillende ordertypes gebruiken, dat kan helpen om die valstrik te ontmantelen. U kunt via uw broker eveneens vaak zoeken naar de meest verhandelde of meest populaire obligaties in het aanbod.  

Voordelen

• Een voordeel van beleggen in individuele obligaties is het feit dat ze geen bijkomende laag kosten meebrengen. Wanneer u belegt in een obligatiefonds, betaalt u onder meer instap- en beheerskosten. Ook ETF’s rekenen beheerskosten aan, maar die liggen een stuk lager.
• Aangezien u de lijnen zorgvuldig zelf kiest, is deze manier van werken zeer transparant. Bij aandeelfondsen is het moeilijker om continu zicht te krijgen op de hele portefeuille en alle bewegingen daarin. ETF’s zijn een stuk transparanter en laten toe dat u de posities makkelijk kunt raadplegen.
• Bovenal verkiezen heel wat beleggers deze methode, net als bij individuele aandelen, omdat u als belegger zelf de controle hebt en alle beslissingen kunt maken.
• Als u obligaties koopt en ze als buy-and-hold-belegger in uw schuif steekt tot de vervaldag, heeft u een duidelijker beeld op het te verwachten rendement.

Nadelen

• Net als bij individuele aandelen is beleggen in individuele obligaties eerder geschikt voor grote portefeuilles. Voor obligatiebeleggers geldt namelijk hetzelfde motto voor aandelenbeleggers: spreiden, spreiden, spreiden. Een goede obligatieportefeuille dient  gespreid te worden over verschillende emittenten, looptijden en soorten uitgevers (overheden, bedrijven, enzovoort). Ook geografische spreiding is onontbeerlijk. Wie wil, kan nog verder spreiden op het gebied van ratings, valuta en type obligaties. Het hoeft weinig betoog dat dit een schier onmogelijke taak is met een kleinere portefeuille.
• Bovendien zullen de kosten stevig oplopen als u voor kleine bedragen een heleboel individuele lijnen wilt aankopen.     
• Net als bij individuele aandelen hebt u een goede kennis nodig om individuele obligaties te kopen. Het uitbouwen van een gedegen portefeuille vraagt een ruime kennis van obligaties en portfoliomanagement.
• Daardoor vraagt deze optie een grote tijdsinvestering. Wie dat niet kan opbrengen, kijkt beter naar andere opties

Optie 2: obligatiefondsen

🛠 Praktisch

Niet iedereen is een doe-het-zelfbelegger die graag de handen uit de mouwen steekt. Via obligatiefondsen kunt u het werk uitbesteden aan een vakman, de fondsbeheerder. U koopt een stukje in het fonds en vervolgens stelt hij de obligatieportefeuille samen en volgt die nauwgezet voor u op.

Obligatiefondsen zijn er in alle maten en vormen. U kunt kiezen voor wereldwijd gespreide fondsen die in alle soorten obligaties beleggen, maar evengoed in specifieke landen en niches. Obligatiefondsen zijn beschikbaar in versies die een dividend uitkeren of die ontvangen inkomsten herinvesteren in het fonds. Beleggers die graag kant-en-klare oplossingen willen, kunnen ook kiezen voor mixfondsen, die zowel obligaties als aandelen bevatten. Kortom, de keuzes zijn schier onbeperkt.

Het enorme aanbod aan fondsen kan voor keuzestress en verwarring zorgen. Websites zoals Morningstar kunnen het proces vergemakkelijken. Morningstar screent fondsen en volgt ze uitgebreid op. Als keurmerk krijgen de fondsen onder meer een sterrenrating. Zo weet u waar het smakelijk beleggen is. Op de website kunt u nog screeners vinden waarmee u fondsen kunt vergelijken en een selectie kunt maken, op basis van door u gekozen parameters.

Voordelen

• Fondsen bieden vooral gemak. De fondsbeheerder neemt u alle werk uit handen en u kunt rekenen op zijn kennis en deskundigheid.
• Daardoor vraagt deze optie een minder grote tijdsbesteding van uw kant.
• U hoeft bovendien minder kennis te hebben over de obligatiewereld, want de fondsbeheerder beschikt daar in uw plaats over.  
• Zelf met een klein bedrag kunt u via een fonds toch een goed gespreide blootstelling aan obligaties bekomen.
• Via fondsen hebt u toegang tot een breed gamma aan obligaties. Heel wat buitenlandse obligaties en markten zijn bijvoorbeeld minder toegankelijk voor particuliere beleggers. Bovendien zijn veel obligatie-uitgiftes gericht op professionele beleggers.
• Obligatiefondsen hebben doorgaans een goede liquiditeit, waardoor u makkelijk kunt in- en uitstappen. Terwijl de liquiditeit van bepaalde individuele obligaties slecht kan zijn met ongunstige aan- en verkoopprijzen tot gevolg.

Nadelen

• Helaas, niets is gratis in deze wereld. Actieve fondsen rekenen onder meer instap- en beheerskosten aan. Die hebben een negatieve impact op het rendement. U kunt proberen te onderhandelen over die kosten, maar dat lukt niet altijd.
• Fondsen selecteren is geen makkelijke opdracht. Bij de vele ratings, zoals die van Morningstar, dienen kanttekeningen gemaakt te worden. In veel gevallen zijn ze vooral gebaseerd op het verleden, wat geen garantie biedt voor de toekomst.   
• Obligatiefondsen zorgen voor de nodige rapportering, maar zijn toch een niveau minder transparant dan optie één.
• De overgrote meerderheid van de actieve obligatiefondsen onderpresteren ten opzichte van hun benchmark. U kunt de cijfers daaromtrent onder meer opvolgen via de SPIVA-scorecard van S&P en de active/passive-barometer van Morningstar.
• In tegenstelling tot individuele obligaties hebben obligatiefondsen geen eindvervaldag. De obligaties in de portefeuille worden bovendien zelden aangehouden tot op de vervaldag. Want fondsbeheerders herschikken regelmatig de portefeuille om actief in te spelen op  marktbewegingen.
• Door het actieve beheer hebt u minder zekerheid over de returns, dan wanneer u een obligatie zou kopen en er op blijft zitten tot op vervaldag.

Optie 3: obligatie-ETF’s

🛠 Praktisch

Een obligatie-ETF noteert, net als een aandeel, op de beurs. Het fonds tracht niet om actief te handelen, maar zal slaafs een index volgen. Daardoor liggen de kosten van een ETF een heel pak lager.

Net als actieve obligatiefondsen bestaan de ETF’s in alle vormen en maten. U kunt er in zowat elke regio mee beleggen en elk mogelijk domein van het obligatie-universum bespelen. Net als actieve fondsen zijn obligatie-ETF’s beschikbaar in uitkerende en accumulerende versies.

De enorme hoeveelheid aan ETF’s kan het, net als bij actieve fondsen, moeilijk maken om uw weg te vinden in het aanbod. Er bestaan heel wat websites, zoals het eerder vernoemde Morningstar, waar u screeners kunt vinden. Voor ETF’s zijn er ook specifieke websites zoals justETF en ETF Database.

Voordelen

• ETF’s bieden veel van dezelfde voordelen als actieve obligatiefondsen. Het zijn gebruiksvriendelijke, liquide oplossingen waarmee u zelfs met kleine bedragen een goede spreiding krijgt. U hoeft geen extreem brede kennis van obligaties te hebben om er in te beleggen. Ze laten verder toe in zowat elk soort obligaties en markten te stappen. ETF’s beiden al die voordelen echter aan tegen een veel lagere prijs dan actieve fondsen, wat uw rendement ten goede komt.
• Hoewel ze gewoon de markt volgen, leveren obligatie-ETF’s vaak betere returns op dan actieve fondsen. Dat komt onder meer door de lage kosten en de moeilijkheid van actief management. 
• Obligatie-ETF's zijn transparanter dan actieve obligatiefondsen. De samenstelling van een ETF is openbaar en wordt elke dag bijgewerkt. Dat maakt het voor beleggers gemakkelijker om te begrijpen waarin ze beleggen

Nadelen

• Net als actieve obligatiefondsen hebben de meeste obligatie-ETF’s geen eindvervaldag.
• Wanneer de obligaties in de portefeuille vervallen, moeten ze vervangen worden, daardoor heeft u minder zekerheid over de returns, dan wanneer u een obligatie koopt en tot de vervaldag aanhoudt.
• Door die nadelen zijn obligatie-ETF’s wat moeilijker te verstaan voor onervaren beleggers.
• In het aandelensegment komen er steeds meer thematische ETF’s bij. Die zijn controversieel omdat ze duurder zijn en vaak tegenvallend presteren. Daarom worden ze vaak snel afgevoerd voor het nieuwe ‘smaakje’ van de maand. Bij obligatie-ETF’s neemt het nog niet zo’n vaart, maar die ontwikkeling zou er ook kunnen doorzetten.